Việt Nam đang trên đường trở thành một trung tâm sản xuất lớn tại Đông Nam Á, ngày càng nhiều nhà máy công nghệ cao của các tập đoàn hàng đầu trên thế giới hiện diện tại Việt Nam. Hoạt động xuất nhập khẩu vì thế trở nên sôi động.  Song song đó, thị trường nội địa với hàng hóa tiêu dùng, xuất khẩu nông sản, thực phẩm nối đà kỷ lục hàng năm, việc vận chuyển hàng hóa từ cảng biển đến các địa điểm cuối cùng một cách hiệu quả và nhanh chóng… đặt ra loạt nhu cầu về những giải pháp logistics toàn diện,  giúp tối ưu về thời gian và chi phí.  Logistics – Dịch vụ quan trọng, đóng vai trò hỗ trợ, kết nối và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của cả nước cũng như từng địa phương, góp phần tích cực nâng cao năng lực cạnh tranh trong nền kinh tế.  

Tại Hội nghị Logistics 2023 với chủ đề “Logistics Việt Nam – Con đường phía trước” do Báo Đầu tư tổ chức ngày 5/10/2023,  các chuyên gia, nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp cùng thảo luận về triển vọng lẫn thách thức của ngành logistics trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu có nhiều chuyển dịch về cơ cấu và chất lượng.  Sự lên ngôi của các xu hướng vận tải, của chuỗi cung ứng mới trong nền kinh tế số, của nhiều ngành sản xuất, được xem là cơ hội tốt có thể đưa Việt Nam trở thành thị trường logistics mới nổi tiềm năng, mở ra  “con đường phía trước” đầy triển vọng.  Tiềm năng, cơ hội rộng mở.  Với ưu thế hiện có về vốn và công nghệ của nhà đầu tư nước ngoài, logistics Việt Nam hứa hẹn sẽ là con đường đầy tiềm năng để đầu tư.

Logistics là gì?

Việt Nam hiện có hơn 3.000 doanh nghiệp vận tải và logistics trong nước và khoảng 25 tập đoàn giao nhận hàng đầu thế giới hoạt động cung cấp các dịch vụ logistics toàn diện.  Theo định nghĩa tại Điều 233 Luật Thương mại 2005: “Dịch vụ logistics là hoạt động thương mại, theo đó thương nhân tổ chức thực hiện một hoặc nhiều công việc bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói bao bì, ghi ký mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hoá theo thoả thuận với khách hàng để hưởng thù lao. Dịch vụ logistics được phiên âm theo tiếng Việt là dịch vụ lô-gi-stíc”.  

Hiểu một cách đơn giản nhất thì Logistics là dịch vụ cung cấp, vận chuyển hàng hóa từ nơi sản xuất đến tay người tiêu dùng.  Logistics giúp tối ưu hóa quy trình vận chuyển, lưu trữ và quản lý đơn hàng, đảm bảo rằng hàng hóa được vận chuyển một cách chính xác và nhanh chóng từ nguồn cung cấp đến khách hàng cuối cùng.  Dù doanh nghiệp có đầu tư vào sản phẩm, dịch vụ tốt đến mấy nhưng nếu không đến được tay người tiêu dùng thì doanh nghiệp không thể thành công.

Các nhóm dịch vụ logistic phổ biến

Theo Điều 3 Nghị định 163/2017/NĐ-CP, có 17 nhóm dịch vụ logistics được cung cấp.  Tuy nhiên,  chủ yếu các doanh nghiệp kinh doanh logistics Việt Nam cung ứng cho khách hàng là dịch vụ kho bãi, vận tải hàng hóa, giao nhận hàng hóa… còn các dịch vụ khác trong chuỗi dịch vụ logistisc mặc dù cũng có một số doanh nghiệp cung ứng nhưng số lượng không nhiều và chưa thực sự được quan tâm phát triển.  

  • Dịch vụ vận tải.  Đây là chuỗi cung ứng đầu tiên của dịch vụ logistics, là một trong số các loại hình dịch vụ logistics phổ biến và phát triển mạnh.  Dịch vụ vận tải bao gồm vận tải đường bộ, đường sắt, đường hàng không, đường biển  và đa phương thức – sự kết hợp của các phương thức vận tải trong cùng một hợp đồng vận tải.  Dịch vụ này đảm bảo chuyển hàng từ điểm xuất phát đến điểm đích một cách an toàn và hiệu quả.  Các doanh nghiệp vận tải lớn thường đến từ nước ngoài, còn lại phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam chỉ làm một phần dịch vụ cho các doanh nghiệp, các hãng tàu quốc tế do hạn chế năng lực cạnh tranh cũng như chi phí hoạt động.  Ngoại trừ số doanh nghiệp vận tải lớn,  khoảng 80% doanh nghiệp giao nhận vận tải có quy mô vừa và nhỏ.   
  • Dịch vụ kho bãi.  Kho bãi hiện nay trở thành nhu cầu tất yếu của các doanh nghiệp.  Tuy nhiên việc quản lý kho khá phức tạp và chi phí quá lớn.  Vì vậy, thuê kho bãi là lựa chọn của các doanh nghiệp.  Dịch vụ kho bãi là một trong những loại hình dịch vụ cung cấp chính của các doanh nghiệp logistics Việt Nam, có khoảng 53,7% doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam cung cấp dịch vụ kho bãi.  Dịch vụ kho bãi bao gồm quản lý, vận hành và lưu trữ hàng hóa, đảm bảo sự tổ chức, kiểm soát và theo dõi sát sao hàng hóa trong quá trình lưu trữ.  Dịch vụ kho bãi được chia làm hai phân khúc chính là kho bảo quản hàng khô và kho lạnh phục vụ chủ yếu cho các nhà sản xuất, các nhà phân phối, và các công ty trong lĩnh vực tiêu dùng nhanh.  
  • Dịch vụ giao nhận.  Dịch vụ này tập trung vào việc chuyển giao hàng hóa từ điểm bán hàng hoặc kho bãi đến khách hàng cuối.  Bao gồm dịch vụ giao hàng nhanh, giao hàng tận nơi và giao hàng trong ngày.  Dịch vụ giao nhận được triển khai qua nhiều hình thức đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường biển, đường hàng không… Thương mại điện tử phát triển kéo theo dịch vụ giao nhận phát triển theo.  Các sàn giao dịch thương mại điện tử Lazada, shopee, Tiki… với nhu cầu giao hàng nhanh mở ra thị trường giao nhận sôi động, có khoảng 80,3% doanh nghiệp logistics cung cấp dịch vụ giao nhận hàng hóa nội địa và quốc tế.  
  • Dịch vụ liên quan khác.  Các dịch vụ khác như: Kiểm tra và phân tích kỹ thuật, thương mại bán buôn bán lẻ,  chuyển phát bưu chính và các dịch vụ hỗ trợ vận tải khác… cũng đang phát triển tại Việt Nam.  Các công việc liên quan đến thực hiện thủ tục hải quan, thông quan nhập khẩu, liên hệ chọn phương thức điều phối hàng hóa… là những thủ tục khá phức tạp đối với các doanh nghiệp.  Dịch vụ logistics sẽ giúp đưa ra các xử lý nhanh chóng.  Các nhà logistic có nhiệm vụ hoàn tất các thủ tục hải quan, thông quan cho các lô hàng của nhà cung cấp trên nguyên tắc thỏa thuận phù hợp với nguyên tắc cơ bản của Luật Thương mại.

Thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics có quyền và nghĩa vụ gì?

Căn cứ Điều 235 Luật Thương mại 2005. Ngoại trừ các trường hợp có thỏa thuận khác, thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics có quyền và nghĩa vụ như sau.

  • Được hưởng thù lao dịch vụ và các chi phí hợp lý khác.
  • Trong quá trình thực hiện hợp đồng, nếu có lý do chính đáng vì lợi ích của khách hàng thì thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics có thể thực hiện khác với chỉ dẫn của khách hàng, nhưng phải thông báo ngay cho khách hàng.
  • Khi xảy ra trường hợp có thể dẫn đến việc không thực hiện được một phần hoặc toàn bộ những chỉ dẫn của khách hàng thì phải thông báo ngay cho khách hàng để xin chỉ dẫn.
  • Trường hợp không có thoả thuận về thời hạn cụ thể thực hiện nghĩa vụ với khách hàng thì phải thực hiện các nghĩa vụ của mình trong thời hạn hợp lý.
  • Khi thực hiện việc vận chuyển hàng hóa, thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics phải tuân thủ các quy định của pháp luật và tập quán vận tải.

Ngoài ra, Điều 239 Luật Thương mại 2005 cũng cho phép thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics có quyền cầm giữ một số lượng hàng hoá nhất định và các chứng từ liên quan đến số lượng hàng hoá đó để đòi tiền nợ đã đến hạn của khách hàng nhưng phải thông báo ngay bằng văn bản cho khách hàng. Được sử dụng số tiền thu được từ việc định đoạt hàng hoá để thanh toán các khoản mà khách hàng nợ mình và các chi phí có liên quan.

Làm sao để nhà đầu tư nước ngoài kinh doanh dịch vụ logictics tại Việt Nam?

Thị trường logistics Việt Nam được được các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá cao.  Làm thế nào để nhà đầu tư nước ngoài có thể tham gia đầu tư?

Điều kiện chung. Theo Điều 4 nghị định 163/2017/NĐ-CP, đối với các thương nhân tham gia kinh doanh dịch vụ logistics phải đap ứng các điều kiện sau:

  • Thương nhân kinh doanh các dịch vụ cụ thể thuộc dịch vụ logistics quy định tại Điều 3 Nghị định này phải đáp ứng các điều kiện đầu tư, kinh doanh theo quy định của pháp luật đối với dịch vụ đó.
  • Thương nhân tiến hành một phần hoặc toàn bộ hoạt động kinh doanh logistics bằng phương tiện điện tử có kết nối mạng Internet, mạng viễn thông di động hoặc các mạng mở khác; ngoài việc phải đáp ứng theo quy định của pháp luật đối với các dịch vụ cụ thể quy định tại Điều 3 Nghị định này, còn phải tuân thủ các quy định về thương mại điện tử.

Điều kiện kinh doanh dịch vụ logistics đối với nhà đầu tư nước ngoài.  Ngoài điều kiện chung dành cho các thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics, nhà đầu tư nước ngoài khi kinh doanh dịch vụ logistics còn phải thỏa mãn các điều kiện:

  • Trường hợp kinh doanh dịch vụ vận tải hàng hóa thuộc dịch vụ vận tải biển trừ vận tải nội địa: Được thành lập các công ty vận hành đội tàu treo cờ Việt Nam hoặc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong doanh nghiệp, trong đó tỷ lệ vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài không quá 49%. Tổng số thuyền viên nước ngoài làm việc trên các tàu treo cờ quốc tịch Việt Nam (hoặc được đăng ký ở Việt Nam) thuộc sở hữu của các công ty này tại Việt Nam không quá 1/3 định biên của tàu.  Thuyền trưởng hoặc thuyền phó thứ nhất phải là công dân Việt Nam. Công ty vận tải biển nước ngoài được thành lập doanh nghiệp hoặc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong doanh nghiệp.
  • Trường hợp kinh doanh dịch vụ xếp dỡ container thuộc các dịch vụ hỗ trợ vận tải biển (có thể dành riêng một số khu vực để cung cấp các dịch vụ hoặc áp dụng thủ tục cấp phép tại các khu vực này), được thành lập doanh nghiệp hoặc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong doanh nghiệp, trong đó tỷ lệ vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài không quá 50%. Nhà đầu tư nước ngoài được phép thành lập hiện diện thương mại tại Việt Nam dưới hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh.
  • Trường hợp kinh doanh dịch vụ xếp dỡ container thuộc các dịch vụ hỗ trợ mọi phương thức vận tải, trừ dịch vụ cung cấp tại các sân bay, được thành lập doanh nghiệp hoặc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong doanh nghiệp, trong đó tỷ lệ vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài không quá 50%.
  • Trường hợp kinh doanh dịch vụ thông quan thuộc dịch vụ hỗ trợ vận tải biển, được thành lập doanh nghiệp hoặc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong doanh nghiệp, trong đó có vốn góp của nhà đầu tư trong nước. Nhà đầu tư nước ngoài được phép thành lập hiện diện thương mại tại Việt Nam dưới hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh.
  • Trường hợp kinh doanh các dịch vụ khác, bao gồm các hoạt động sau: Kiểm tra vận đơn, dịch vụ môi giới vận tải hàng hóa, kiểm định hàng hóa, dịch vụ lấy mẫu và xác định trọng lượng; dịch vụ nhận và chấp nhận hàng; dịch vụ chuẩn bị chứng từ vận tải, được thành lập doanh nghiệp hoặc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong doanh nghiệp, trong đó có vốn góp của nhà đầu tư trong nước.
  • Trường hợp kinh doanh dịch vụ vận tải hàng hóa thuộc dịch vụ vận tải đường thủy nội địa, dịch vụ vận tải hàng hóa thuộc dịch vụ vận tải đường sắt, được thành lập doanh nghiệp hoặc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong doanh nghiệp, trong đó tỷ lệ vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài không quá 49%.
  • Trường hợp kinh doanh dịch vụ vận tải hàng hóa thuộc dịch vụ vận tải đường bộ, được thực hiện thông qua hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh hoặc được thành lập doanh nghiệp hoặc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp trong doanh nghiệp, trong đó tỷ lệ vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài không quá 51%. 100% lái xe của doanh nghiệp phải là công dân Việt Nam.
  • Trường hợp kinh doanh dịch vụ vận tải hàng không thực hiện theo quy định của pháp luật về hàng không.
  • Trường hợp kinh doanh dịch vụ phân tích và kiểm định kỹ thuật.  Đối với những dịch vụ được cung cấp để thực hiện thẩm quyền của Chính phủ được thực hiện dưới hình thức doanh nghiệp trong đó có vốn góp của nhà đầu tư trong nước sau ba năm hoặc dưới hình thức doanh nghiệp trong đó không hạn chế vốn góp nhà đầu tư nước ngoài sau năm năm, kể từ khi nhà cung cấp dịch vụ tư nhân được phép kinh doanh các dịch vụ đó. Không được kinh doanh dịch vụ kiểm định và cấp giấy chứng nhận cho các phương tiện vận tải. Việc thực hiện dịch vụ phân tích và kiểm định kỹ thuật bị hạn chế hoạt động tại các khu vực địa lý được cơ quan có thẩm quyền xác định vì lý do an ninh quốc phòng.
  • Trường hợp nhà đầu tư nước ngoài thuộc đối tượng áp dụng của các điều ước quốc tế có quy định khác nhau về điều kiện kinh doanh dịch vụ logistics, nhà đầu tư được lựa chọn áp dụng điều kiện đầu tư quy định tại một trong các điều ước đó.

 

Logistics là một phần quan trọng không thể thiếu trong đời sống kinh tế, đem lại nguồn lợi khổng lồ cho đất nước và thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của các doanh nghiệp. Với ưu thế về vốn, logistics mở ra con đường đầy tiềm năng cho nhà đầu tư nước ngoài.  Cùng tìm hiểu sâu hơn ở những bài viết tiếp theo.  Đừng quên theo dõi và cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác trên trang web của chúng tôi.  Khi cần, hãy liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn chi tiết hơn:  info@letranlaw.com