Trong một thế giới mà mọi thứ đều sử dụng kỹ thuật số, sự bùng nổ của thời kỳ công nghệ 4.0 được thể hiện dễ dàng bởi một cú click chuột thông qua các website cung cấp dịch vụ, thì các giao dịch điện tử có cơ hội phát triển và trở nên tất yếu.  Giao dịch điện tử có thể được thực hiện giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân, giúp đổi mới phương thức hoạt động của các cơ quan nhà nước, góp phần nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế – xã hội, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, cải cách hành chính, hội nhập kinh tế quốc tế và bảo đảm an ninh, quốc phòng.  Mỗi cá nhân, tổ chức dễ dàng chọn lựa và thực hiện các giao dịch nhanh chóng, chính xác thông qua nền tảng mạng internet.  Công nghệ thông tin và truyền thông cùng internet đã giúp cho con người một phương thức giao dịch mới trong quan hệ xã hội, đó là giao dịch, quan hệ với nhau qua phương tiện điện tử.  Khi mà của thế giới số không còn giới hạn thì bài toán thích ứng nhanh trở thành tất yếu và cũng là thách thức không nhỏ!

Giao dịch điện tử là gì?                                               

Không bị trở ngại bởi không gian địa lý, chênh lệch thời gian, chỉ cần có thiết bị kết nối mạng internet thì bất cứ cá nhân, tổ chức nào cũng có thể thiết lập một giao dịch điện tử với bên còn lại dù ở bất cứ đâu và thời điểm nào. Giải thích tại Khoản 6 Điều 4 Luật Giao dịch điện tử 2005, giao dịch điện tử được hiểu đơn giản là  giao dịch được thực hiện bằng phương tiện điện tử, không đòi hỏi các bên trực tiếp mặt đối mặt chính diện thực tế như đối với giao dịch truyền thống.  Giao dịch điện tử là một phần của sự phát triển công nghệ. Hình thức thể hiện của giao dịch điện tử là thông điệp dữ liệu có gắn kèm hoặc không gắn kèm chữ ký điện tử.

Cũng như quy định trong giao dịch dân sự, giao dịch điện tử có thể là đơn phương hay đa phương như việc các doanh nghiệp đưa lên mạng các bảng chào hàng, cá nhân tổ chức thiết lập các báo cáo tài chính, báo cáo công tác để lưu,… Hay như trao đổi thư điện tử, giao kết hợp đồng trên mạng, thảo luận, họp trên mạng… Giao dịch điện tử trên lĩnh vực thương mại hiện là giao dịch điện tử phổ biến nhất bởi những tiện lợi mà hình thức giao dịch này mang lại.

Các loại hình giao dịch điện tử phổ biến hiện nay

Cho đến thời điểm này, chúng ta đã thấy sự hiện diện của giao dịch điện tử trên nhiều lĩnh vực: hành chính công, thương mại, lao động …. Các hình thức giao dịch điện tử phổ biến nhất hiện nay là các giao dịch điện tử trong thủ tục hành chính và giao dịch dân sự.

Giao dịch điện tử trong thủ tục hành chính.  Theo quy định tại Điều 39, các loại hình giao dịch điện tử trong thủ tục hành chính của cơ quan Nhà nước bao gồm: Giao dịch điện tử trong nội bộ cơ quan Nhà nước; giao dịch điện tử giữa các cơ quan Nhà nước với nhau; giao dịch điện tử giữa cơ quan Nhà nước với tổ chức, cá nhân. Cơ quan, tổ chức, cá nhân việc bằng phương tiện điện tử thông qua các dịch vụ công trực tuyến tiến hành toàn bộ hoặc một số bước các thủ tục hành chính.  Việc thực hiện này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, công sức của tổ chức, cá nhân và cơ quan có thẩm quyền. Mặt khác hình thức giao dịch này không yêu cầu công dân công khai, nộp lại các dữ liệu mà cơ quan thực hiện thủ tục hành chính đang quản lý mà được cơ quan nhà nước khác sẵn sàng chia sẻ, góp phần thực hiện hiệu quả mục tiêu cải cách hành chính nhanh chóng.

Giao dịch điện tử trong giao dịch dân sự.  Các giao dịch điện tử hiện đã có mặt và phổ biến ở hầu hết các giao dịch dân sự, như các giao dịch trong kinh doanh thương mại, ngân hàng, chứng khoán hay sở hữu trí tuệ…  Trong đó giao dịch điện tử trong thương mại là phổ biến nhất. Bằng việc kết nối với mạng internet, chỉ cần xây dựng một trang web online hoặc tham gia vào nền tảng các trang thương mại điện tử là có thể thực hiện các giao dịch thương mại.  Kinh doanh vói hình thức thương mại điện tử giúp cá nhân, doanh nghiệp có cơ hội cạnh tranh về giá thành rẻ cũng như cơ hội không tốn kém mà vẫn dễ dàng tăng được thị phần.  Và trong lĩnh vực ngân hàng hay chứng khoán là việc sử dụng thông qua các phần mềm hoặc trang web của doanh nghiệp cung cấp để thực hiện các lệnh chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, đặt lệnh giao dịch…

Lợi ích của giao dịch điện tử

  • Với bất kỳ ai đã và đang sử dụng các giao dịch điện tử thì tiện ích của giao dịch điện tử là vô cùng rõ ràng. Giao dịch điện tử tạo ra sự tiếp cận trên diện rộng, xóa bỏ khoảng cách địa lý, thời gian, không gian.  Đây là một trong những lợi ích hàng đầu của giao dịch điện tử.  Không đòi hỏi phải trực tiếp, các giao dịch thực hiện thông qua thao tác trên internet thuận lợi nhanh chóng dù ở cách xa nhau về thời gian và không gian.
  • Nhanh chóng tiện lợi hiệu quả tiết kiệm là ưu điểm vượt trội của giao dịch điện tử.  Giảm thiểu thời gian xử lý các thủ tục hành chính, giao kết hợp đồng.  Do vậy nên  cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức không cần phải chờ đợi, di chuyển  khi thực hiện các giao dịch. Điều này sẽ giúp tiết kiệm cho cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức rất nhiều. Đây là một trong những lợi ích vô cùng tuyệt vời của các hợp đồng điện tử, giúp doanh nghiệp tăng cơ hội tiếp cận, hợp tác với mọi công ty, doanh nghiệp, tổ chức khác ở khắp nơi trên thế giới một cách nhanh chóng.
  • Nâng cao năng suất trong việc cung cấp dịch vụ công.  Thay đổi quy trình làm việc của cơ quan hành chính, sắp xếp nhân sự phù hợp, gọn nhẹ theo hướng tốt hơn, tiện hơn. Việc giảm thiểu thời gian xử lý các thủ tục hành chính giúp nâng cao năng suất cung cấp dịch vụ công.  Hỗ trợ trao đổi thông tin trong quá trình giải quyết công việc của cán bộ nhà nước và công dân thực hiện thủ tục bằng các hướng dẫn chi tiết và công khai minh bạch các thủ tục hành chính trực tuyến.  Công dân có thể dễ dàng nhanh chóng tìm kiếm các thông tin mình quan tâm cũng như tình trạng hồ sơ của mình đang thực hiện qua website.
  • Dễ dàng thanh toán các giao dịch dịch điện tử nhanh chóng và hiệu quả. Với các công cụ bảo mật phù hợp và hiện đại, thanh toán qua các nền tảng kỹ thuật số đảm bảo sự an toàn cho những người sử dụng. Ở lĩnh vực kinh doanh và ngân hàng, lợi thế chính của giao dịch điện tử là khả năng thanh toán nhanh chóng.  Khi người tiêu dùng thực hiện một thanh toán bằng tiền mặt, họ sẽ phải tính toán thật chính xác và cất số tiền đó đi, ngoài ra số tiền thừa còn lại sẽ được trả cho khách hàng. Ngược lại, các giao dịch điện tử được thực hiện nhanh chóng hơn rất nhiều. Chúng giúp người dùng có thể dễ dàng thực hiện các thanh toán quốc tế trực tuyến, bao gồm cả trao đổi tiền tệ tức thì với mức phí thấp hơn.  Giao dịch điện tử cũng an toàn hơn so với các giao dịch truyền thống.
  • An toàn, bảo mật và rõ ràng minh bạch.  Trong việc thực hiện giao dịch vì mọi thao tác đều được lưu trữ trên hệ thống thiết lập giao dịch điện tử, cho phép lưu lại lịch sử giao dịch. Ngoài ra, các giao dịch điện tử cũng sẽ để lại những dấu vết trực tuyến và những đặc điểm này có thể được theo dõi bằng các hệ thống bảo mật của ngân hàng, giúp các chuyên gia bảo mật dễ dàng phát hiện ra hoạt động gian lận hơn.

Những nguyên tắc khi tiến hành giao dịch điện tử

Khi giao dịch điện tử, trong mỗi lĩnh vực sẽ có những nguyên tắc riêng. Các nguyên tắc này được quy định cụ thể cho mỗi lĩnh vực tại Luật Giao dịch điện tử 2005.  Có thể kể các nguyên tắc trong các lĩnh vực hoạt động tài chính, ngân hàng, quảng cáo, hải quan, thương mại, bảo hiểm, chứng khoán… Và cho dù là giao dịch ở bất kỳ lĩnh vực nào nhưng đều phải tuân thủ các nguyên tắc chung khi tiến hành giao dịch điện tử quy định tại Điều 5 Luật Giao dịch điện tử 2005:

  • Tự nguyện lựa chọn sử dụng phương tiện điện tử để thực hiện giao dịch.
  • Tự thỏa thuận về việc lựa chọn loại công nghệ để thực hiện giao dịch điện tử.
  • Không một loại công nghệ nào được xem là duy nhất trong giao dịch điện tử.
  • Bảo đảm sự bình đẳng và an toàn trong giao dịch điện tử.
  • Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng.
  • Giao dịch điện tử của cơ quan nhà nước phải tuân thủ các nguyên tắc quy định tại Điều 40 của Luật Giao dịch điện tử 2005. Trong đó:  Việc giao dịch điện tử của cơ quan nhà nước phải phù hợp với quy định và các quy định khác của pháp luật có liên quan.  Cơ quan nhà nước trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình chủ động thực hiện từng phần hoặc toàn bộ giao dịch trong nội bộ cơ quan hoặc với cơ quan khác của Nhà nước bằng phương tiện điện tử.  Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế – xã hội và tình hình cụ thể, cơ quan nhà nước xác định một lộ trình hợp lý sử dụng phương tiện điện tử trong các loại hình giao dịch quy định tại Điều 39 Luật Giao dịch điện tử 2005.

Điều 39 Luật Giao dịch điện tử 2005 quy định:

  • Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền lựa chọn phương thức giao dịch với cơ quan nhà nước nếu cơ quan nhà nước đó đồng thời chấp nhận giao dịch theo phương thức truyền thống và phương tiện điện tử, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
  • Khi tiến hành giao dịch điện tử, cơ quan nhà nước phải quy định cụ thể về:  Định dạng, biểu mẫu của thông điệp dữ liệu.  Loại chữ ký điện tử, chứng thực chữ ký điện tử trong trường hợp giao dịch điện tử cần có chữ ký điện tử, chứng thực chữ ký điện tử.  Các quy trình bảo đảm tính toàn vẹn, an toàn và bí mật của giao dịch điện tử.
  • Việc cung cấp dịch vụ công của cơ quan nhà nước dưới hình thức điện tử được xác lập trên cơ sở quy định của cơ quan đó nhưng không được trái với quy định và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Giao dịch điện tử thật sự là bước đột phá thiết thực, là một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong sự phát triển. Thích ứng và vận dụng giao dịch điện tử là điều tất yếu tất để phát triển và hội nhập.   

Cùng tìm hiểu sâu hơn ở những bài viết tiếp theo. Đừng quên theo dõi và cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác trên trang web của chúng tôi.  Khi cần, hãy liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn chi tiết hơn: letran@corporatecounsels.vn