Giao dịch thương mại điện tử giờ đây không còn xa lạ. Những biến động của nền kinh tế và xã hội đã tạo ra cơ hội bức phá cho thị trường thương mại điện tử Việt Nam.  Đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường thương mại điện tử tiềm năng nhất khu vực ASEAN.  Mức tăng trưởng của thương mại điện tử góp phần không nhỏ trong việc thúc đẩy dòng chảy hàng hóa và dịch vụ, hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ tìm kiếm cơ hội phát triển trong bối cảnh hội nhập kinh tế và cuộc cách mạng công nghệ bùng phát. 

Bên cạnh những lợi ích mà thương mại điện tử mang đến như giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, giảm chi phí, tăng lợi nhuận, thanh toán nhanh… thì thương mại điện tử  cũng tồn tại rất nhiều hạn chế.  Các hành vi vi phạm trong thương mại điện tử diễn ra ngày càng phức tạp.  Những thách thức về an toàn, an ninh mạng, bảo mật thông tin cá nhân, vấn nạn hàng giả, hàng lậu, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên các sàn giao dịch thương mại điện tử và mạng xã hội vẫn đang là vấn đề gây nhức nhối với cả cơ quan quản lý và người tiêu dùng.  Đặc biệt, các mạng xã hội đang nổi lên là một phương thức giao dịch thương mại điện tử phổ biến nhưng chưa được quản lý một cách chặt chẽ là vấn đề thật sự đáng lo ngại… Hạn chế trong giao địch thương mại là bài toán vẫn chưa có kết quả.

Những hạn chế trong giao dịch thương mại điện tử 

Bên cạnh những lợi thế vượt trội, thương mại điện tử tồn tại không ít những hạn chế. Đây cũng là bài toán đau đầu cho các tổ chức, cá nhân sử dụng thương mại điện tử trong giao địch.

  • Tốn kém chi phí công nghệ.  Thương mại điện tử phụ thuộc vào mạng viễn thông và công nghệ thông tin. Công nghệ càng phát triển, thương mại điện tử càng có cơ hội tạo ra những dịch vụ mới.  Vì trực tuyến nên thương mại điện tử đòi hỏi một khoản đầu tư lớn cho công nghệ.  Chi phí thiết lập và duy trì một trang websie thương mại điện tử không phải là nhỏ đối với nhiều doanh nghiệp.  Duy trì website phải cần người chuyên nghiệp để quản lý.  Có nghĩa là doanh nghiệp cũng sẽ cần nhiều lao động có kỹ năng được đào tạo về marketing và công nghệ để đảm bảo cho thương mại điện tử hoạt động hiệu quả.  Tỷ lệ chi phí đầu tư cao khiến các doanh nghiệp ít dám đầu tư toàn diện, nếu có đầu tư cũng không theo đuổi được lâu dài.  Mặt khác công nghệ thay đổi nhanh chóng, người sử dụng phải không ngừng học hỏi, nâng cao kiến thức sử dụng công nghệ hiện đại. Thực tế, ở Việt Nam, các doanh nghiệp vừa và nhỏ đã phải vượt qua nhiều rào cản để có thể đầu tư lớn cho các ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Chi phí vận hành kho bãi, nhân công, quảng cáo cao.  Vận chuyển có thể là một thách thức lớn đối với hầu hết các doanh nghiệp thương mại điện tử.  Thông thường, chi phí vận chuyển liên quan đến một phần lớn lợi nhuận. Chi phí vận chuyển thường phụ thuộc vào kích thước và trọng lượng của sản phẩm.  Phí vận chuyển là những vấn đề luôn khiến khách hàng phân vân khi lựa chọn mua hàng trực tuyến.  Khi mua hàng tại cửa hàng, khách hàng có thể mua hàng, thanh toán và mang sản phẩm về nhà luôn. Trong khi đó nếu mua hàng trực tuyến thì thời gian nhận hàng phụ thuộc vào vị trí địa lý, phí vận chuyển có khi rất cao khiến cho khách hàng khó chấp nhận.  Kho bãi lưu hàng hay chi phí quảng cáo cao cũng là nhược điểm của thương mại điện tử. Thế nhưng nếu không có quảng cáo liệu rằng khách hàng có thể tiếp cận được sản phẩm không?
  • Cạnh tranh khốc liệt và không lành mạnh.  Có vô số cá nhân, doanh nghiệp kinh doanh online, làm sao để trở nên nổi bật, thu hút là câu hỏi đặt ra cho tất cả các trang website thương mại điện tử.  Cá nhân, doanh nghiệp nếu muốn đứng vững được trên thị trường thương mại điện tử thì phải tạo điểm nhấn cho riêng mình về chất lượng sản phẩm cũng như dịch vụ.  Thậm chí, cũng cần phải đầu tư nhiều chi phí vào quảng cáo, khuyến mãi nhằm tạo lợi thế cạnh tranh.  Và một khi việc sẽ phải công khai giá bán trực tiếp, với những ngành hàng không độc quyền và có tính đại trà thì chắc chắc sẽ không tránh khỏi chuyện bị “phá giá”.  Đối thủ sẵn sàng dùng mức giá thấp hơn rất nhiều để có được khách hàng cho dù điều này không hề lành mạnh.
  • Lòng tin của khách hàng, chất lượng hàng hóa.  Sự đa dạng hàng hóa của thương mại điện tử giúp người mua có nhiều lựa chọn hơn nhưng chất lượng thì không được kiểm chứng hay cam kết, hàng hóa thương mại điện tử có chất lượng kém hoặc không tốt như quảng cáo. Dù thương mại điện tử đang rất có sức hút và ngày càng phát triển nhưng thương mại truyền thống vẫn chiếm ưu thế hơn bởi nhiều khách hàng chưa có niềm tin với hình thức mua bán thương mại điện tử.  Lòng tin là một trong những mặt hạn chế tiếp theo của thương mại điện tử. Trải nghiệm mua hàng trực tuyến khá tiện lợi và thú vị nhưng đôi khi đây cũng là nhược điểm đối với giao dịch thương mại điện tử.   Khách hàng luôn lo lắng về vấn đề hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng khi mua hàng online do không được trực tiếp trải nghiệm trước khi mua hàng. Đó cũng chính là lý do các doanh nghiệp vẫn duy trì hai hình thức kinh doanh online và offline để phục vụ tốt nhất nhu cầu của khách hàng. Thương mại điện tử có ưu thế về hệ thống dữ liệu sản phẩm và quy trình chăm sóc khách hàng hiện đại. Trên thực tế nhiều khách hàng đã lựa chọn việc tham khảo hàng hóa trên website và sau đó sẽ đến cửa hàng để xem tận mắt và quyết định mua sản phẩm hoặc ngược lại.
  • Quyền riêng tư và bảo mật chưa thật sự an toàn. Thương mại điện tử có thể xảy ra sự cố về rò rỉ thông tin của doanh nghiệp và khách hàng bởi sự xâm nhập của các hacker công nghệ. Thực tế, mỗi ngày đều có những trường hợp bị mất tiền vô cớ vì thông tin thẻ tín dụng của khách hàng bị bị rò rỉ.  Khách hàng vẫn rất lo ngại về thông tin cá nhân của mình, nhất là thông tin về thẻ tín dụng bị lộ khi giao dịch trên những trang wibsite bán hàng không an toàn.  Bởi vậy, doanh nghiệp cần phải chủ động và cảnh giác cao trong việc bảo vệ, bảo mật thông tin của mình. Người tiêu dùng cũng cần tỉnh táo trước những chiêu trò lừa đảo nếu chẳng may bị lộ thông tin cá nhân.
  • Không thể mua sắm nếu website, app bị lỗi.  Các hoạt động mua hàng bán hàng chủ yếu diễn ra trên website, app thương mại điện tử, hoàn toàn phụ thuộc vào kết nối internet.   Vì vậy, nếu website, app gặp vấn đề hoặc bị lỗi thì sẽ ảnh hưởng đến trải nghiệm của khách hàng, không thể tiếp tục mua hàng trên website, app thiếu chuyên nghiệp, còn ảnh hưởng đến hình ảnh của doanh nghiệp và lòng tin nơi khách hàng. Để mang lại hoạt động thương mại điện tử chuyên nghiệp cần lựa chọn thiết kế website uy tín, chuyên nghiệp.
  • Một số ngành nghề khó thực hiện giao dịch thương mại điện tử.  Có những mặt hàng “đặc biệt” sẽ khó thực hiện giao dịch thương mại điện tử, khó thuyết phục khách hàng mua online vì tính chất đặc thù hay giá trị của sản phẩm như: kinh doanh vàng, bạc đá quý,  bất động sản, các dịch vụ massage, nha khoa… Doanh nghiệp chỉ có thể thông qua quảng cáo để quảng bá sản phẩm hay giới thiệu các quy trình thực hiện sản phẩm.  Do vậy cũng có sự hạn chế khi thực hiện các giao dịch thương mại điện tử các sản phẩm này.

Những điều cần lưu ý trong giao dịch thương mại điện tử

  • Thực hiện thủ tục đăng ký website.  Khi các cá nhân, tổ chức, doanh nhiệp  lập website để thực hiện các giao dịch thương mại điện tử, cần lưu ý phải  đăng ký và được sự đồng ý của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.  Khi đăng ký phải đảm bảo đầy đủ và chính xác các thông tin về trang website như: Tên miền của website, loại hàng hóa, dịch vụ giới thiệu trên website.  Tên đăng ký của thương nhân hoặc cá nhân sở hữu website.  Địa chỉ trụ sở, số, ngày cấp và nơi cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của thương nhân, hoặc hoặc mã số thuế cá nhân của cá nhân.  Thông tin về người đại diện thương nhân, người chịu trách nhiệm đối với website thương mại điện tử và các thông tin khác theo quy định của Bộ Công Thương. Chẳng hạn, sàn giao dịch thương mại điện tử phải công bố quy chế hoạt động, thông tin của người bán và cơ chế giải quyết các tranh chấp phát sinh… Website đấu giá trực tuyến phải thông báo, niêm yết công khai, đầy đủ và chính xác các thông tin cần thiết liên quan đến hàng hóa được bán đấu giá, giá khởi điểm, mức giá chấp nhận bán… Website khuyến mại trực tuyến phải nêu thông tin về từng hoạt động khuyến mại trên như: tên, địa chỉ, số điện thoại và các thông tin liên hệ khác của thương nhân, tổ chức, cá nhân có hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại; mô tả hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại, thời gian khuyến mại… Trường hợp không công bố hoặc công bố không đầy đủ, cung cấp sai lệch các thông tin mà pháp luật quy định, tùy theo tính chất và mức độ vi phạm của mỗi hành vi mà chủ sở hữu website sẽ bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 20 triệu đồng và buộc cải chính thông tin.
  • Đảm bảo bảo mật thông tin cá nhân của khách hàng. Trong quá trình hoạt động website thương mại điện tử, doanh nghiệp chỉ thu thập, lưu trữ thông tin cá nhân của khách hàng khi có các điều kiện cho phép như: Được sự đồng ý trước của người có thông tin.  Phải có cơ chế cho phép khách hàng được lựa chọn cho phép hay không cho phép chia sẻ, tiết lộ, chuyển giao thông tin cá nhân của họ cho một bên thứ ba hoặc sử dụng thông tin cá nhân để gửi quảng cáo, giới thiệu sản phẩm và các thông tin có tính thương mại. Do vậy, trong trường hợp hệ thống thông tin bị tấn công làm phát sinh nguy cơ mất thông tin của người tiêu dùng, đơn vị lưu trữ thông tin phải thông báo cho cơ quan chức năng trong vòng 24 giờ sau khi phát hiện sự cố.  Phải kiểm tra, cập nhật, điều chỉnh, hủy bỏ thông tin cá nhân của chủ thể thông tin khi có yêu cầu hoặc cung cấp cho chủ thể thông tin công cụ để tự kiểm tra, cập nhật, điều chỉnh thông tin cá nhân của mình. Chủ sở hữu website có nghĩa vụ bảo vệ thông tin cá nhân của khách hàng. Hành vi đánh cắp, sử dụng, tiết lộ, chuyển nhượng hoặc bán các thông tin cá nhân của khách hàng trong giao dịch thương mại điện tử khi chưa được sự đồng ý của các bên liên quan sẽ bị phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng và bị đình chỉ hoạt động thương mại điện tử từ 6 tháng đến 12 tháng, đồng thời buộc nộp lại số lợi nhuận bất hợp pháp thu được từ việc thực hiện các hành vi vi phạm này.
  • Hạn chế sai phạm trong việc cung cấp sai thông tin hàng hóa, chứng từ giao dịch. Hàng nhận được không giống với quảng cáo. Thông tin sai về xuất xứ… Hành vi vi phạm về cung cấp thông tin của tổ chức, cá nhân kinh doanh có thể bị xử phạt theo Điều 66 Nghị định 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 của Chính phủ về vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.  Việc không cung cấp hóa đơn, chứng từ giao dịch không chỉ thể hiện tổ chức, cá nhân kinh doanh không nghiêm túc thực hiện nghĩa vụ thuế với nhà nước mà nó còn khiến người tiêu dùng thiếu căn cứ, cơ sở khi muốn khiếu nại.  Hành vi vi phạm về chứng từ giao dịch có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền theo Điều 77 Nghị định 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 của Chính phủ.
  • Hãy là người tiêu dùng thông minh.  Thương mại điện tử là xu hướng mua sắm mới và tất yếu, thu hút số lượng lớn người tiêu dùng nhưng cũng tồn tại nhiều bất cập.  Vì vậy hãy là người tiêu dùng thông minh khi thực hiện giao dịch thương mại trên nền tảng điển tử.  Để mua sắm trực tuyến thực sự là hình thức mua sắm mang lại nhiều tiện ích, bên cạnh nỗ lực từ các cơ quan quản lý nhà nước, người tiêu dùng cần chủ động tiêu dùng thông thái và tìm hiểu kỹ về hình thức mua sắm này.  Nên mua hàng tại những trang web uy tín, được cấp phép hoạt động, có thông tin liên lạc rõ ràng, đặc biệt là những điều khoản về bảo hành, trả lại hàng, hoàn tiền, giao nhận…  Tìm hiểu kỹ về sản phẩm,dịch vụ trước khi mua nhằm tránh trường hợp mua phải sản phẩm,dịch vụ kém chất lượng.  Cảnh giác với những yêu cầu cung cấp thông tin từ những trang web lạ.  Đây có thể là những trang web sử dụng thông tin người tiêu dùng trái với quy định pháp luật, gây phiền toái cho người tiêu dùng hoặc thậm chí đánh cắp các thông tin tài chính của người tiêu dùng. Trong trường hợp phát sinh tranh chấp trong thương mại điện tử với tổ chức cung cấp hàng hóa, dịch vụ thương mại điện tử, nên liên hệ cơ quan có thẩm quyền để nhờ sự hỗ trợ.

 Thương mại điện tử là xu hướng kinh doanh ưu thế trong tương lai.  Khắc phục được những hạn chế để thương mại điện tử phát triển vững chắc, tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh là nhiệm vụ không chỉ của Nhà nước mà còn của tất cả mọi công dân nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài.

Đừng quên theo dõi và cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác trên trang web của chúng tôi.  Hãy liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn chi tiết hơn: letran@corporatecounsels.vn