Doanh Nghiệp Vừa Và Nhỏ Tái Cấu Trúc Để “Tăng Cường Nội Lực”

Doanh nghiệp vừa và nhỏ giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội, đóng góp một phần không nhỏ vào ngân sách Nhà nước.  Hiểu được vai trò này, Chính phủ cũng đã có nhiều chính sách khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển bền vững, mạnh mẽ, đóng góp tích cực hơn nữa vào sự phát triển kinh tế – xã hội.  Tuy vậy, thực tế khó khăn và rào cản rất nhiều, doanh nghiệp vừa và nhỏ muốn phát triển phải dựa vào chính nội lực để tồn tại.  Việc chủ động trong sản xuất kinh doanh giúp doanh nghiệp có thể đưa ra các chiến lược cạnh tranh theo thực tế.  Khả năng dự báo giúp doanh nghiệp có thể tiên lượng những vấn đề xảy ra, kịp thời đưa ra các chiến lược nhằm đáp ứng và xử lý khi có những thay đổi trên thị trường.  Nội lực quyết định sự tồn tại của doanh nghiệp.  Trong bối cảnh sụt giảm kinh tế, môi trường kinh doanh đầy thách thức, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ chọn giải pháp tái cấu trúc toàn diện giúp chuẩn bị sẵn sàng cho việc tìm kiếm cơ hội, xu hướng phát triển mới.  Nói cách khác doanh nghiệp vừa và nhỏ thực hiện tái cấu trúc để tăng cường nội lực.

Như thế nào là doanh nghiệp vừa và nhỏ?

Doanh nghiệp vừa và nhỏ là cách gọi các cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật dựa vào tiêu chí đánh giá về vốn và số lao động sử dụng của doanh nghiệp.  Có 3 cấp quy mô: siêu nhỏ, nhỏ và vừa, gọi chung là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Theo tiêu chí của Nhóm Ngân hàng Thế giới, doanh nghiệp siêu nhỏ là doanh nghiệp có số lượng lao động dưới 10 người. Doanh nghiệp nhỏ có số lượng lao động từ 10 đến dưới 200 người và nguồn vốn 20 tỷ trở xuống.  Còn doanh nghiệp vừa có từ 200 đến 300 lao động nguồn vốn 20 đến 100 tỷ.  Tại Việt Nam, quy mô doanh nghiệp vừa và nhỏ được xác định căn cứ dựa trên lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp.  Doanh nghiệp vừa có từ 200 đến 300 nhân công lao động.  Từ 10 đến 20 người lao động là doanh nghiệp nhỏ và dưới 10 người được coi là doanh nghiệp siêu nhỏ.  Các doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm phần lớn tỷ trọng doanh nghiệp cả nước và  nắm giữ vai trò ổn định nền kinh tế, làm trụ cột kinh tế của mỗi địa phương, làm cho nền kinh tế năng động hơn cũng như đóng góp không nhỏ giá trị GDP cho quốc gia.

Thực trạng chung của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam

Hiện nay, Việt Nam có khoảng 1,7 triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm tỷ lệ đến 96% trong tổng số doanh nghiệp được thành lập trong cả nước.   Con số này dự kiến sẽ tăng lên khoảng 2,4 triệu doanh nghiệp vào năm 2030.  Mỗi năm, doanh nghiệp vừa và nhỏ đóng góp khoảng 45% vào GDP, 31% vào tổng số thu ngân sách nhà nước, đóng góp giá trị sản lượng công nghiệp 33%, giá trị hàng hóa xuất khẩu 30%  và thu hút 60% lao động.  Thực tế cho thấy doanh nghiệp vừa và nhỏ thường bé về quy mô vốn, lao động, quản lý và cả sức cạnh tranh, 98% doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp phải tình trạng:

• Không có chiến lược kinh doanh.  Hầu hết các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam đều chưa có chiến lược kinh doanh cụ thể hoặc có nhưng không rõ ràng.  Chiến lược kinh doanh  là kim chỉ nam cho hoạt động của doanh nghiệp.  Lãnh đạo và đội ngũ nhân viên doanh nghiệp chưa thiết lập được tầm nhìn chiến lược thì khó cùng nhau hướng đến cùng một mục tiêu chung.
• Nguồn vốn yếu và khó khăn.  Vấn đề mà hầu hết mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ đều gặp phải là thiếu vốn, nguồn vốn eo hẹp, khả năng tự tài trợ vốn còn kém, mất cân đối về nguồn vốn, sử dụng vốn sai mục đích dẫn đến việc hoạt động sản xuất kinh doanh không hiệu quả hoặc chưa hiệu quả.
• Nguồn nhân lực yếu kém.  Nhân sự là yếu tố cực kỳ quan trọng. Đối với một số các doanh nghiệp, vốn không hoàn toàn là yếu tố quyết định mà cốt lõi của nó chính là nhân sự trong doanh nghiệp.  Việc sắp xếp nhân sự không hợp lý dẫn đến hiệu quả công việc không cao, có thể dẫn đến chiến lược của công ty không đi đúng hướng.  Trình độ và năng lực quản lý sản xuất kinh doanh của các chủ doanh nghiệp,  trình độ kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ và tay nghề của người lao động trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn còn rất nhiều hạn chế.
• Không có quy trình, công cụ quản lý, quản trị.  Doanh nghiệp chưa xây dựng được một quy trình hoạt động rõ ràng hay gặp khó khăn khi vận hành quy trình.  Các mảng kinh doanh của hầu hết các công ty đều vận hành rời rạc, chủ doanh nghiệp rất khó thu thập thông tin quản trị chính xác và kịp thời.  Trong quá trình phát triển, các công ty không xây dựng các hệ thống và quy trình hoạt động phù hợp, dẫn đến chi phí hoạt động cao nhưng không hiệu quả.
• Năng lực cạnh tranh sản phẩm còn thấp.  Các sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất còn hạn chế, thị trường tiêu thụ sản phẩm nhỏ bé.  Khả năng liên kết, hợp tác, tham gia hiệp hội của các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn hạn chế.  Người tiêu dùng chưa biết đến hoặc nhu cầu về sản phẩm không cao dẫn đến mức tiêu thụ ít ỏi.

Doanh nghiệp vừa và nhỏ có cần thiết tái cấu trúc doanh nghiệp ?

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh đang trở nên đầy thử thách, cạnh tranh, doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực tối ưu hóa hiệu quả hoạt động và giảm chi phí để cạnh tranh, thì tái cấu trúc là xu hướng được các doanh nghiệp thực hiện.  Với doanh nghiệp vừa và nhỏ, tái cấu trúc mang đến cơ hội giúp doanh nghiệp thích nghi và phát triển bền vững hơn.  Những lợi ích mang lại cho doanh nghiệp vừa và nhỏ từ việc tái cấu trúc có thể kể đến:

• Doanh nghiệp có chiến lược và định hướng phát triển rõ ràng.  Chiến lược kinh doanh là yếu tố lớn làm nên sức mạng của doanh nghiệp.  Một tầm nhìn đúng sẽ quyết định tương lai phát triển của doanh nghiệp.  Trong từng hoàn cảnh, chiến lược kinh doanh là hoàn toàn có thể thay đổi, không cứng nhắc.  Nếu thấy rằng tình hình đã thay đổi, và chiến lược của doanh nghiệp không còn phù hợp nữa thì hoàn toàn có thể linh hoạt thay đổi ứng biến để phù hợp.
• Nguồn vốn được sắp xếp lại theo hướng tối ưu.   Đa phần các doanh nghiệp nhỏ và vừa đều quá phụ thuộc vào nguồn vốn vay từ ngân hàng.  Sự chạy theo doanh thu dẫn tới việc doanh nghiệp không kiểm soát được chặt chẽ dòng tiền thu về.  Sự mất cân đối nguồn vốn là hệ quả của việc dùng vốn ngắn hạn để đầu tư vào trung hạn.  Việc cơ cấu lại dòng vốn, đa dạng hóa nguồn vốn là chìa khóa vàng để giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ vượt qua khó khăn phát triển bền vững.
• Tối ưu chi phí hoạt động của doanh nghiệp.  Bất kỳ doanh nghiệp nào cũng phải đối mặt với các khoản chi phí hoạt động khác nhau.  Tối ưu hóa chi phí là một quá trình nỗ lực cải thiện tỷ lệ chi phí, doanh thu, tối đa hoá giá trị kinh doanh và giá trị lợi nhuận cho doanh nghiệp.  Đây là một giải pháp cần thiết giúp doanh nghiệp giải được bài toán kinh tế và việc vận hành doanh nghiệp cũng trở nên dễ dàng hơn.  Giải pháp này sẽ được thực hiện khi tái cơ cấu chi phí vận hành doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt chi phí, vận hành trơn tru.
• Tăng lượng tiền mặt, quản trị dòng tiền tập trung và hiệu quả.  Quản trị dòng tiền mặt là hoạt động vô cùng quan trọng đối với mọi doanh nghiệp.  Đối với kinh doanh, quản lý tiền mặt luôn là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp kéo dài sự ổn định về mặt tài chính.  Dòng tiền và lợi nhuận đều quan trọng trong kinh doanh nhưng  dòng tiền và lợi nhuận không giống nhau, hiểu được dòng tiền và xây dựng, thực hiện kế hoạch quản trị dòng tiền là điều các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa làm tốt.   Khi xây dựng kế hoạch quản trị dòng tiền, doanh nghiệp có thể kiểm soát dòng tiền ra vào và dự báo nhu cầu tiền mặt để có thể có kế hoạch tài trợ cho những thời điểm thiếu hụt.
• Giúp chủ doanh nghiệp kiểm soát và quản lý, quản trị công ty.  Tất cả sự thay đổi, phát triển của một doanh nghiệp, hay sự xuất hiện của một nhân tố mới trong môi trường kinh doanh đều dẫn đến một sự không tương thích giữa cơ chế quản lý của doanh nghiệp.  Hơn nữa, muốn tồn tại trong môi trường tự do cạnh tranh như hiện nay, doanh nghiệp phải luôn vận động phát triển về mọi mặt.  Điều này dẫn đến mâu thuẫn trong cơ chế quản lý ở các cấp với nhiều mức độ khác nhau.  Kiểm soát và quản lý, quản trị công ty tốt là điều kiện an toàn để doanh nghiệp phát triển  bền vững.
• Xây dựng bộ máy nhân sự hoàn chỉnh đáp ứng nhu cầu phát triển.  Việc tái cấu trúc nhân sự giúp sàng lọc, tạo dựng đội ngũ nhân viên có năng lực – yếu tố quyết định sự thành công của doanh nghiệp. Tổ chức nhân sự tốt hơn, ổn định hơn sẽ nâng cao hiệu quả lãnh đạo và khích lệ nhân viên, giữ chân được nhân tài.

Những lợi ích mang lại từ việc tái cấu trúc sẽ là lý do vì sao doanh nghiệp vừa và nhỏ cần thiết phải thực hiện tái cấu trúc.

Thời điểm nào thích hợp để doanh nghiệp vừa và nhỏ thực hiện tái cấu trúc?

Sự cần thiết tái cấu trúc doanh nghiệp là trong thời gian tới là giải pháp tất yếu với các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa.  Mục tiêu là để làm mới doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp nhìn lại, chuẩn bị nắm bắt cơ hội, phát triển bền vững.  Vậy thời điểm nào là thích hợp để doanh nghiệp thực hiện hoạt động này?  Thực trạng của doanh nghiệp sẽ là nguyên nhân cũng như là thời điểm thích hợp để doanh nghiệp phải thực hiện tái cơ cấu.   Dấu hiệu để doanh nghiệp phải tính đến việc tái cơ cấu vào những thời điểm sau:

• Khi doanh nghiệp đang gặp phải nhiều vấn đề khiến cho hoạt động không hiệu quả. Thậm chí có những trường hợp doanh nghiệp làm việc trì trệ, đứng trước nguy cơ tan rã, phá sản.
• Doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc xây dựng chiến lược và kế hoạch.
• Đội ngũ lãnh đạo làm việc không hiệu quả.
• Cơ cấu tài chính không phù hợp, thiếu tính hệ thống trong khi đây là công cụ kiểm soát vô cùng quan trọng.
• Bộ phận quản trị nguồn nhân sự thể hiện nhiều điểm yếu kém.
• Các ban ngành doanh nghiệp không có sự phối hợp chặt chẽ với nhau.

Và rất nhiều thời điểm khác… Nếu phát hiện doanh nghiệp có những dấu hiệu như trên thì đó là thời điểm doanh nghiệp nên xây dựng kế hoạch để tái cấu trúc doanh nghiệp.

Tái cấu trúc doanh nghiệp không chỉ là việc làm để các doanh nghiệp vừa và nhỏ thích nghi và phát triển trong thời đại mới.  Giống như việc cơ thể cần thăm khám sức khỏe định kỳ, doanh nghiệp cũng cần thiết làm tốt công việc “phòng bệnh” qua việc tái cấu trúc thường xuyên để tạo tăng cường nội lực.

Cùng tìm hiểu sâu hơn ở những bài viết tiếp theo.  Đừng quên theo dõi và cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác trên trang web của chúng tôi.  Khi cần, hãy liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn chi tiết hơn: letran@corporatecounsel.vn