Ngành xuất khẩu nội thất của Việt Nam từ lâu đã là một câu chuyện thành công âm thầm, đưa Việt Nam trở thành một trong những nước xuất khẩu đồ nội thất lớn nhất thế giới, đặc biệt là sang Hoa Kỳ. Tuy nhiên, gần đây, việc Hoa Kỳ áp thuế trở lại đối với một số mặt hàng đồ gỗ nhập khẩu từ Việt Nam đã gây ra tác động lan rộng đối với ngành xuất khẩu này. Với mức thuế quan mới được áp dụng, các doanh nghiệp xuất khẩu buộc phải xem xét lại giá bán, hợp đồng và chiến lược chuỗi cung ứng để duy trì năng lực cạnh tranh. 

Bài viết này sẽ phân tích tác động của mức thuế mới, cách các nhà sản xuất Việt Nam thích ứng, và những bước đi về mặt pháp lý và chiến lược mà doanh nghiệp xuất khẩu có thể thực hiện để giảm thiểu rủi ro và tiếp tục đáp ứng nhu cầu toàn cầu. 

Bối cảnh thuế hiện tại đối với đồ gỗ xuất khẩu của Việt Nam 

Tính đến nửa cuối năm 2025, Hoa Kỳ đã khôi phục hoặc mở rộng mức thuế đối với một số nhóm mặt hàng đồ gỗ nhập khẩu từ Việt Nam. Các mức thuế này bắt nguồn từ các cuộc điều tra chống bán phá giá và lo ngại về việc trung chuyển hàng có xuất xứ Trung Quốc qua Việt Nam nhằm né tránh các rào cản thương mại. 

Các sản phẩm bị ảnh hưởng chủ yếu bao gồm: 

  • Đồ gỗ phòng ngủ; 
  • Ghế bọc nệm có khung gỗ; 
  • Gỗ công nghiệp và vật liệu composite dùng trong sản xuất đồ nội thất gia đình. 

Mức thuế áp dụng dao động từ 10% đến 25%, và có thể lên tới 50% tùy theo mã phân loại sản phẩm và hoạt động của nhà sản xuất. Không phải tất cả doanh nghiệp Việt Nam đều bị áp thuế, nhưng nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đang phải trải qua việc kiểm tra chặt chẽ hơn về hồ sơ, tờ khai hải quan và quy tắc xuất xứ. 

Tác động đối với doanh nghiệp xuất khẩu và hoạt động sản xuất 

Tác động trước mắt là biên lợi nhuận bị thu hẹp, đặc biệt đối với các nhà sản xuất đang bị ràng buộc bởi hợp đồng FOB dài hạn với mức giá cố định. Các doanh nghiệp nhỏ phụ thuộc nhiều vào thị trường Hoa Kỳ đặc biệt dễ bị tổn thương, với một số trường hợp bị hoãn giao hàng hoặc hủy đơn hàng do chi phí nhập khẩu tăng từ phía người mua. 

Các nhà sản xuất lớn đã bắt đầu đánh giá lại cơ cấu chi phí và mức độ linh hoạt trong hoạt động, bao gồm: 

  • Trì hoãn hoặc sắp xếp lại kế hoạch ra mắt sản phẩm mới dành cho thị trường Mỹ; 
  • Chuyển hướng sang các thị trường khác như Nhật Bản, EU hoặc Úc, tận dụng các hiệp định thương mại tự do khu vực; 
  • Rà soát nguồn nguyên liệu đầu vào để bảo đảm tuân thủ quy tắc xuất xứ, bao gồm truy xuất nguồn gốc nguyên liệu và chứng nhận bên thứ ba cung cấp. 

Một số doanh nghiệp xuất khẩu tạm thời chấp nhận gánh phần thuế với kỳ vọng các nhà bán lẻ Mỹ sẽ chấp nhận mức giá cao hơn trong trung hạn, do nhu cầu ổn định và ít lựa chọn thay thế tại chỗ. Tuy nhiên, cách này chỉ khả thi đối với các doanh nghiệp có thanh khoản dồi dào hoặc danh mục thị trường đa dạng. Một số doanh nghiệp khác lựa chon đàm phán lại biên bản ghi nhớ (MOU) hoặc hợp đồng ngắn hạn để đưa vào cơ chế linh hoạt giá hoặc chia sẻ chi phí. 

Kế hoạch sản xuất cũng đang được điều chỉnh trong nội bộ doanh nghiệp. Các nhà sản xuất thực hiện mô phỏng nhiều kịch bản chi phí theo từng mức thuế khác nhau, từ đó thay đổi quy mô lô hàng, vật liệu hoặc chiến lược vận chuyển để duy trì biên lợi nhuận. Sự thay đổi trong cách tiếp cận vận hành là dấu hiệu cho thấy nhiều doanh nghiệp đang coi mức thuế hiện tại không chỉ là biến động ngắn hạn, mà là một rủi ro mang tính cấu trúc cần được quản lý chiến lược. 

Vấn đề pháp lý và hợp đồng đối với doanh nghiệp xuất khẩu 

Trước tác động của thuế, các doanh nghiệp xuất khẩu cần rà soát lại hợp đồng và điều khoản thương mại hiện có để đánh giá mức độ rủi ro cũng như khả năng đàm phán lại. Các vấn đề quan trọng bao gồm: 

  • Điều khoản Bất khả kháng và Điều khoản Thay đổi hoàn cảnh cơ bản: Phần lớn các loại thuế không được xem là trường hợp bất khả kháng, nhưng có thể là căn cứ để đàm phán lại nếu hợp đồng có quy định rõ ràng. 
  • Điều kiện Incoterms và chuyển giao rủi ro: Các hợp đồng sử dụng điều khoản FOB có thể chuyển rủi ro về hải quan và thuế cho bên mua. Doanh nghiệp cần xác định rõ ai chịu chi phí và trách nhiệm về chứng từ. 
  • Chứng từ xuất xứ: Việc tuân thủ quy tắc xuất xứ chính xác và có thể truy xuất hiện là yêu cầu bắt buộc. Hồ sơ không đầy đủ hoặc sai có thể dẫn đến xử phạt hoặc chậm giao hàng. 
  • Điều khoản giải quyết tranh chấp: Với khả năng phát sinh tranh chấp về giá hoặc chậm giao hàng gia tăng, doanh nghiệp cần kiểm tra xem hợp đồng có quy định cơ chế trọng tài trung lập và có hiệu lực thi hành hay không. 

Luật sư có thể hỗ trợ doanh nghiệp cập nhật mẫu hợp đồng, đàm phán lại điều khoản thương mại, và ứng phó với các đợt kiểm tra hoặc yêu cầu tuân thủ từ cơ quan hải quan. 

Công nghệ và tự động hóa: Giải pháp giảm áp lực thuế quan 

Khi áp lực về giá cả do thuế tăng cao, một số nhà sản xuất đang tăng cường đầu tư vào công nghệ và tự động hóa để bảo vệ biên lợi nhuận thông qua nâng cao năng suất. Việc đầu tư vào các thiết bị và hệ thống sản xuất thông minh — như máy CNC, dây chuyền chà nhám và hoàn thiện tự động, hệ thống kho kỹ thuật số — đang trở thành một chiến lược ứng phó trước các cú sốc chi phí bên ngoài. 

  • Giảm chi phí lao động: Tự động hóa giúp giảm phụ thuộc vào lao động thủ công, vốn dễ biến động về chi phí và nguồn cung. 
  • Tăng hiệu quả cho đơn hàng tùy chỉnh: Các doanh nghiệp xuất khẩu phục vụ nhóm khách hàng nhỏ hoặc đặt hàng theo mô-đun tại Mỹ có thể tích hợp phần mềm với máy móc để giảm lãng phí và nâng cao độ chính xác. 
  • Truy xuất nguồn gốc và phục vụ hoạt động kiểm toán: Hệ thống số hóa giúp ghi nhận dữ liệu ESG và chứng từ rõ ràng hơn, hỗ trợ tuân thủ các yêu cầu về kiểm toán bền vững và xuất xứ. 

Mặc dù tự động hóa đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu và tuân thủ hợp đồng mua sắm công nghệ, nhưng lợi ích dài hạn rất rõ ràng: tăng biên lợi nhuận, nâng cao khả năng đáp ứng kiểm toán, và mở rộng quy mô linh hoạt trong bối cảnh biến động toàn cầu. 

Kết luận 

Các doanh nghiệp xuất khẩu đồ gỗ của Việt Nam đang chịu áp lực nhưng không giậm chân tại chỗ. Thông qua việc điều chỉnh hợp đồng, đa dạng hóa thị trường và xây dựng chiến lược pháp lý, các nhà sản xuất đang thể hiện khả năng thích ứng trước đợt áp thuế mới. 

Tại Corporate Counsels, chúng tôi hỗ trợ các nhà sản xuất và xuất khẩu Việt Nam ứng phó với môi trường thương mại phức tạp. Dù bạn đang xử lý tác động từ thuế, đàm phán lại hợp đồng hay tái cấu trúc chuỗi cung ứng, đội ngũ luật sư của chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ. Hãy liên hệ với chúng tôi tại letran@corporatecounsels.vn để nhận tư vấn pháp lý chiến lược phù hợp với hoạt động của bạn.